II. Astronomi
III. Astronominin Dalları
IV. Astronomide Emek harcama Nesneleri
V. Astronomik Deney Şekilleri
VI. Astronominin Araçları ve Aletleri
VII. Feza Araştırmaları
VIII. Astronomik Vakalar
IX. Kainat
Standart Sorular
| Antet | Hususiyet |
|---|---|
| Astronomi | Evrenin ve içinde olanların incelenmesi |
| Konut | Evimiz gezegenimiz Dünya |
| Kozmik Mahalle | Dünya’ya nispeten yakın olan feza bölgesi |
| Güneş Sistemi | Güneş’in yörüngesinde dönen gezegenler, uydular, asteroitler, kuyruklu yıldızlar ve öteki nesnelerin koleksiyonu |
| Samanyolu | Evimiz galaksi |
II. Astronomi
Astronomi zamanı, en eski medeniyetlere kadar uzanan uzun ve büyüleyici bir tarihtir. Antik halklar gece gökyüzüne ve yıldızların hareketlerine fanatik kalmış ve bu hareketleri izlemek için muhtelif yollar geliştirmişlerdir. Birçok kültürde astronomi, din ve mitolojiyle yakından bağlantılıydı.
Malum en eski astronomik kayıtlardan biri, “Ammisaduqa Venüs Tableti” olarak malum Babil kil tabletidir. MÖ 1600 civarına tarihlenen bu tablet, Venüs’ün hareketlerinin kayıtlarını ihtiva eder. Eski Mısırlılar da astronomiye mühim katkılarda bulunmuş ve Güneş ve Ay’ın hareketlerine dayalı bir takım doğru takvim geliştirmişlerdir.
Antik Yunan dünyasında astronomi felsefeyle yakından ilişkiliydi. Yunan felsefeci Aristoteles, Dünya’nın merkezde olduğu ve öteki bütün gezegenlerin ve yıldızların onun çevresinde döndüğü jeosantrik bir kainat modeli geliştirdi. Bu model yüzyıllar süresince bir çok gökbilimci tarafınca kabul edildi.
16. yüzyılda Polonyalı gökbilimci Nicolaus Copernicus, Güneş’in merkezde olduğu ve Dünya ile öteki gezegenlerin onun çevresinde döndüğü güneş merkezli bir kainat modeli önerdi. Bu model, gezegenlerin Güneş çevresinde eliptik yörüngelerde hareket ettiğini yayınlayan Alman gökbilimci Johannes Kepler’in gözlemlerine dayanıyordu.
Kopernik ve Kepler’in emekleri çağdaş astronominin gelişimi için temel oluşturdu. 17. yüzyılda İtalyan astronom Galileo Galilei, Ay’ın düz olmadığı, dağlar ve vadiler ihtiva ettiği doğruyu de dahil olmak suretiyle bir takım mühim bulgu yapmış oldu. Ek olarak Jüpiter’in uyduları bulunduğunu ve Samanyolu’nun bir star koleksiyonu bulunduğunu keşfetti.
18. ve 19. yüzyıllarda gökbilimciler, öteki galaksilerin varlığı ve evrenin genişlemesi de dahil olmak suretiyle bir takım mühim keşifte bulundular. 20. yüzyılda gökbilimciler kuasarları, pulsarları ve kara delikleri keşfettiler. Ek olarak feza ve süre anlayışımızı kökten değiştiren görelilik teorisini geliştirdiler.
Günümüzde astronomi geniş ve karmaşa bir alandır ve gökbilimciler evreni incelemek için muhtelif teleskoplar ve aletler kullanmaktadır. Ek olarak evrenin evrimini modellemek ve Dünya’nın ötesinde yeni gezegenler ve hayat aramak için bilgisayarları kullanmaktadırlar.
III. Astronominin Dalları
Astronomi, birçok değişik dalı olan geniş ve karmaşa bir emek verme alanıdır. Astronominin birtakım mühim dalları şunlardır:
-
Gözlemsel astronomi
-
Kuramsal astronomi
-
Star astronomisi
-
Gezegensel astronomi
-
Güneş sistemi astronomisi
-
Galaktik astronomi
-
Galaksi dışı astronomi
-
Kozmoloji
Astronominin bu dallarının her biri evrenin değişik bir yönüyle ilgilenir. Gözlemsel astronomi gökyüzünü gözlemlemek ve gök cisimleri ile alakalı veri toplamakla ilgilenir. Kuramsal astronomi, gözlemsel astronomlar tarafınca meydana getirilen gözlemleri açıklamak için modeller ve teoriler geliştirmekle ilgilenir. Star astronomisi yıldızların incelenmesiyle ilgilenir, gezegen astronomisi gezegenlerin incelenmesiyle ilgilenir ve güneş sistemi astronomisi Güneş ve gezegenlerinin incelenmesiyle ilgilenir. Galaktik astronomi galaksilerin incelenmesiyle ilgilenir, galaksi dışı astronomi galaksimizin dışındaki cisimlerin incelenmesiyle ilgilenir ve kozmoloji evrenin bir tüm olarak incelenmesiyle ilgilenir.
Astronomi büyüleyici ve devamlı değişen bir emek verme alanıdır. Yeni teknolojiler geliştirildikçe, astronomlar kainat ile alakalı daha çok şey öğrenebilmektedir. Astronomi emekleri, güneş sistemimizdeki gezegenlerin keşfi, Samanyolu galaksisinin keşfi ve esneyen evrenin keşfi de dahil olmak suretiyle birçok mühim keşfe yol açmıştır.
IV. Astronomide Emek harcama Nesneleri
Astronomi, evrenin ve içerisindeki her şeyin incelenmesidir. Buna yıldızlar, gezegenler, aylar, kuyruklu yıldızlar, asteroitler ve Güneş’in çevresinde dönen öteki nesneler dahildir. Ek olarak, galaksiler, bulutsular ve güneş sistemimizin haricinde mevcud öteki nesneler de dahildir.
Gökbilimciler bu nesneleri oluşumları, evrimleri ve bileşimleri ile alakalı daha çok informasyon edinmek için incelerler. Ek olarak bu nesnelerin birbirleriyle ve evrenin bütünüyle iyi mi etkileşime girdiğini de incelerler.
Astronomide emek verme nesneleri geniş ve çeşitlidir. En ufak toz parçacıklarından en büyük galaksilere kadar uzanırlar. Her nesnenin, astronomların daha çok informasyon edinmek için can attığı kendine has özellikleri ve karakteristikleri vardır.
Bu nesneleri inceleyerek gökbilimciler evreni ve evrendeki yerimizi daha iyi anlayabilirler. Ek olarak fizik yasaları ve evrenin iyi mi işlediği ile alakalı daha çok şey öğrenebilirler.
Astronomideki emek verme nesneleri devamlı olarak değişmekte ve gelişmektedir. Yeni teknolojiler geliştirildikçe, astronomlar bu nesneleri daha detaylı bir şekilde inceleyebilmektedir. Bu, kainat ve içerisindeki yerimiz ile alakalı daha çok şey öğrenmelerini sağlar.
V. Astronomik Deney Şekilleri
Astronomik gözlemler muhtelif yöntemler kullanılarak yapılabilir, bunlar içinde şunlar yer alır:
- Görsel gözlemler
- Fotoğrafik gözlemler
- Radyo gözlemleri
- Kızılötesi gözlemler
- Ultraviyole gözlemleri
- X-ışını gözlemleri
- Gama ışını gözlemleri
Bu yöntemlerin her birinin kendine has avantajları ve dezavantajları vardır ve muayyen bir nesneyi yahut olguyu gözlemlemek için en iyi metot, muayyen koşullara bağlı olacaktır.
Görsel gözlemler, astronomik gözlemin en eski ve en temel yöntemidir. Çıplak gözle, dürbünle yahut teleskopla yapılabilir. Görsel gözlemler, yıldızlar, gezegenler ve aylar şeklinde parlak nesneleri gözlemlemek için faydalıdır.
Fotoğrafik gözlemler, bir astronomik nesnenin görüntüsünü kaydetmek için bir kamera kullanılarak yapılır. Fotoğraflar, bir nesnenin görünümünü, parlaklığını ve hareketini kaydetmek için kullanılabilir. Fotoğrafik gözlemler, galaksiler ve bulutsular şeklinde sönük nesneleri gözlemlemek için yararlıdır.
Radyo gözlemleri, astronomik nesneler tarafınca yayılan radyo dalgalarını saptamak için radyo teleskopları kullanılarak yapılır. Radyo dalgaları, sıcak olan bütün nesneler tarafınca yayılan bir tür elektromanyetik radyasyondur. Radyo gözlemleri, öteki yöntemlerle görülemeyecek kadar uzak yahut oldukça sönük olan nesneleri gözlemlemek için kullanışlıdır.
Kızılötesi gözlemler, astronomik nesneler tarafınca yayılan kızılötesi radyasyonu saptamak için kızılötesi teleskoplar kullanılarak yapılır. Kızılötesi ışınım, yıldızlardan daha soğuk nesneler tarafınca yayılan bir tür elektromanyetik radyasyondur. Kızılötesi gözlemler, gezegenler, kuyruklu yıldızlar ve asteroitler şeklinde nesneleri gözlemlemek için yararlıdır.
Ultraviyole gözlemler, astronomik nesneler tarafınca yayılan ultraviyole radyasyonu saptamak için ultraviyole teleskoplar kullanılarak yapılır. Ultraviyole ışınım, yıldızlardan daha sıcak nesneler tarafınca yayılan bir tür elektromanyetik radyasyondur. Ultraviyole gözlemler, yıldızlar, galaksiler ve bulutsular şeklinde nesneleri gözlemlemek için yararlıdır.
X-ışını gözlemleri, astronomik nesneler tarafınca yayılan X-ışınlarını saptamak için X-ışını teleskopları kullanılarak yapılır. X-ışınları, oldukça sıcak nesneler tarafınca yayılan bir tür elektromanyetik radyasyondur. X-ışını gözlemleri, kara delikler, nötron yıldızları ve süpernova kalıntıları şeklinde nesneleri gözlemlemek için yararlıdır.
Gama ışını gözlemleri, astronomik nesneler tarafınca yayılan gama ışınlarını saptamak için gama ışını teleskopları kullanılarak yapılır. Gama ışınları, evrendeki en enerjik nesneler tarafınca yayılan bir tür elektromanyetik radyasyondur. Gama ışını gözlemleri, gama ışını patlamaları, kuasarlar ve etken galaktik çekirdekler şeklinde nesneleri gözlemlemek için yararlıdır.
VI. Astronominin Araçları ve Aletleri
Gökbilimciler evreni incelemek için muhtelif araçlar ve aletler kullanırlar. Bu araçlar içinde teleskoplar, kameralar, spektrometreler ve spektrograflar bulunur. Teleskoplar uzaydaki nesnelerin görüntülerini büyütmek için kullanılırken, kameralar bu nesnelerin görüntülerini kaydetmek için kullanılır. Spektrometreler ve spektrograflar uzaydaki nesnelerin yaymış olduğu ışığı çözümleme etmek için kullanılır ve bu da onların bileşimi ve sıcaklığı ile alakalı informasyon sağlayabilir.
Teleskoplar muhtelif ebat ve şekillerde gelir. En büyük teleskoplara optik teleskoplar denir ve ışığı toplamak ve odaklamak için aynalar yahut mercekler kullanırlar. Optik teleskoplar, uzaydaki nesneleri görünür ışıktan radyo dalgalarına kadar gözlemlemek için kullanılabilir. Radyo teleskopları, uzayda radyo dalgaları yürüyerek nesneleri gözlemlemek için kullanılır. Çoğu zaman optik teleskoplardan oldukça daha büyüktürler ve optik teleskoplar tarafınca görülemeyecek kadar sönük yahut uzak nesneleri gözlemlemek için kullanılabilirler.
Gökbilimcilerin kullandığı öteki çalgı ve gereçler şunlardır:
- Feza sondaları
- Uydular
- Roketler
- Bilgisayarlar
- Yazılım
Bu araçlar ve aletler gökbilimcilerin evreni muhtelif şekillerde incelemelerine imkan tanır. Uzaydaki nesneleri yakından gözlemleyebilir, uzaydaki nesnelerin yaymış olduğu ışığı inceleyebilir ve hatta veri toplamak için uzaya sondalar gönderebilirler. Bu araçlar ve aletler gökbilimcilerin kainat ve evrendeki yerimiz ile alakalı daha çok şey öğrenmelerine destek olmuştur.
VII. Feza Araştırmaları
Feza keşfi, robotik yahut insan feza uçuşu kanalıyla dış uzayın araştırılmasıdır. Feza keşfi, hem amme bununla birlikte hususi olmak suretiyle bir takım feza ajansı tarafınca yürütülür ve bilim, teknoloji ve insan kültüründe geniş bir yelpazede sonuçlara neden olur.
Feza keşfi erken ilmi balon uçuşlarıyla başladı ve 1961’de ilk insan feza uçuşuyla sonuçlandı. O zamandan beri insanoğlu Ay’ı ziyaret etti ve öteki gezegenlere ve aylara sondalar indirdi. Feza keşfi ek olarak suni uydular, feza teleskopları ve feza sondaları şeklinde yeni teknolojilerin geliştirilmesine de yol açtı.
Feza keşfinin insan kültürü üstünde de mühim bir tesiri olmuştur. Bilim kurguya, popüler kültüre ve tahsile esin kaynağı olmuştur. Ek olarak evrendeki yerimizin ve gezegenimizi korumanın öneminin daha iyi anlaşılmasına da yol açmıştır.
Feza araştırmalarının geleceği belirsizdir. Sadece, insanları Mars’a göndermek, dış gezegenleri ve uyduları keşfetmek ve uzayda kalıcı bir insan varlığı inşa etmek şeklinde bir takım coşku verici ihtimal vardır.
VIII. Astronomik Vakalar
Astronomik fenomenler gökyüzünde gözlemlenebilen vakalar yahut oluşumlardır. Naturel yahut insan yapımı olabilirler ve meteor yağmurları şeklinde ufak ölçekli olaylardan süpernovalar şeklinde büyük ölçekli vakalara kadar değişebilirler. En yaygın astronomik fenomenlerden bazıları şunlardır:
- Güneş tutulmaları
- Ay tutulmaları
- Meteor yağmurları
- Kuyrukluyıldızlar
- Süpernovalar
- Gama ışını patlamaları
- Kara delikler
- Asteroitler ve kuyrukluyıldızlar
Astronomik olgular evreni ve evrendeki yerimizi incelemek için kullanılabilir. Ek olarak güneş tutulmalarının meydana gelmesi yahut kuyruklu yıldızların gelişi şeklinde gelecekteki vakaları kestirmek için de kullanılabilirler.
IX. Kainat
Kainat, bütün feza ve süre dahil olmak suretiyle mevcud her şeydir. Ebedi büyüklükte olduğuna ve bildiğimiz bütün madde ve enerjiyi içerdiğine inanılır. Kainat, galaksilerden, yıldızlardan, gezegenlerden, aylardan, asteroitlerden, kuyruklu yıldızlardan ve öteki nesnelerden doğar. Ek olarak, Dünya’da ve muhtemelen öteki gezegenlerde var olduğu malum hayata da ev sahipliği yapar.
Kainat devamlı genişliyor ve milyarlarca sene süresince genişlemeye devam edeceği düşünülüyor. Nihayetinde kainat artık genişlemediği bir noktaya ulaşacak ve daralmaya başlamış olacak. Bu daralma sonucunda evrenin sonuna yol açacak ve bu Büyük Bozgun olarak bilinir.
Kainat uçsuz bucaksız ve esrarlı bir yerdir ve onun ile alakalı hâlâ bilmediğimiz oldukça şey vardır. Sadece bilim adamları kainat ile alakalı devamlı yeni şeyler öğreniyor ve ikimiz de az az onun reel doğasını anlamaya başlıyoruz.
S: Astronomi nelerdir?
A: Astronomi, evreni ve içerisindeki her şeyi inceleyen bilim dalıdır.
S: Astronominin dalları nedir?
A: Astronominin dalları şunlardır:
- Gözlemsel astronomi
- Kuramsal astronomi
- Gezegensel astronomi
- Star astronomisi
- Galaktik astronomi
- Kozmoloji
S: Astronominin inceleme mevzuları nedir?
A: Astronomi biliminin birtakım emek verme mevzuları şunlardır:
- Yıldızlar
- Gezegenler
- Aylar
- Kuyrukluyıldızlar
- Asteroitler
- Galaksiler
0 Yorum