Ay, Dünya’nın naturel uydusudur ve insanların ziyaret etmiş olduğu tek gök cismidir. Ay büyüleyici bir nesnedir ve birçok ilmi çalışmanın ve spekülasyonun mevzusu olmuştur. Ay’ın en ilgi çekici yönlerinden biri de parlaklığıdır.
Ay’ın parlaklığı güneş ışığının yansımasıyla doğar. Ay kendi ışığını üretmez, sadece güneş ışığını Dünya’ya geri yansıtır. Ay tarafınca yansıtılan güneş ışığı miktarı, ayın evresi, güneş ışığının geliş açısı ve Dünya atmosferi benzer biçimde bir takım faktöre bağlıdır.
Ayın evreleri, Ay, Dünya ve Güneş’in göreceli konumları tarafınca belirlenir. Ayın evresi, Ay yüzeyinin Güneş tarafınca aydınlatılan miktarı tarafınca belirlenir. Ay’ın dört ana evresi vardır: yeni ay, artan hilal, dolunay ve azalan kambur.
Güneş ışığının geliş açısı, güneş ışığının ayın yüzeyine çarptığı açıdır. Güneş ışığının geliş açısı ay süresince değişmiş olur ve ay tarafınca yansıtılan güneş ışığı miktarını etkisinde bırakır.
Dünya’nın atmosferi ek olarak ayın parlaklığını da etkisinde bırakır. Dünya’nın atmosferi güneş ışığını dağıtır ve bu dağılma ay tarafınca yansıtılan güneş ışığı miktarını azaltabilir.
Ay’ın parlaklığı gezegenimizin birçok değişik yönü için mühim bir faktördür. Ay’ın parlaklığı gelgitleri, tarımı, hayvan davranışlarını ve insan davranışlarını etkisinde bırakır.
Ay’ın parlaklığı bununla beraber sanat, edebiyat ve mitoloji için de bir esin deposudur. Ay yüzyıllardır gizemin, romantizmin ve sihrin sembolü olmuştur.
| Antet | Yanıt |
|---|---|
| Ay, Dünya’nın naturel uydusudur. İnsanların bizzat ziyaret etmiş olduğu tek gök cismidir. Ay’ın yüzeyi, asteroitlerin ve kuyruklu yıldızların çarpmasıyla oluşan kraterlerle kaplıdır. Ay’ın ek olarak, sıklıkla argon ve helyumdan oluşan ince bir atmosferi vardır. | |
| II. Ay’ın Evreleri | Ay’ın evreleri Dünya’nın gölgesinden doğar. Dünya dönerken, Ay yeni aydan dolunaya ve yine geriye doğru bir safha döngüsünden geçiyormuş benzer biçimde görünür. Yeni ay, Ay’ın Dünya ile Güneş içinde olduğu ve Dünya’dan görülemediği zamandır. Dolunay, Ay’ın Güneş’in karşısında olduğu ve Güneş tarafınca tamamen aydınlatıldığı zamandır. |
| III. Ay’ın Parlaklığı | Ay’ın parlaklığı, güneşten yansıttığı fer miktarıdır. Ay’ın parlaklığı durağan(durgun) değildir ve ayın evresine bağlı olarak değişmiş olur. Dolunay en parlak, yeni ay ise en karanlık olanıdır. |
| IV. Ay’ın Parlaklığını Etkileyen Faktörler | Ay’ın parlaklığı, Ay’ın evresi, Dünya’nın atmosferi ve Ay’ın Dünya’ya olan uzaklığı benzer biçimde bir takım faktörden etkilenir. |
| V. Ay’ın Parlaklığı Iyi mi Hesaplanır | Ay’ın parlaklığı şu formülle hesaplanabilir: |
II. Ay’ın Evreleri
Ay’ın evreleri, Ay’ın Dünya’da gezegenin çevresinde dönerken bizlere görünmüş olduğu değişik yollardır. Ay’ın evreleri, Ay’ın Güneş’e nazaran değişen konumundan doğar.
Ay’ın sekiz değişik evresi vardır: yeni ay, hilal, ilk dördün, kambur ay, dolunay, kambur ay, üçüncü dördün ve hilal.
Yeni ay, Ay’ın Dünya ile Güneş içinde olduğu ve Ay’ı Dünya’dan göremediğimiz zamandır. Hilal, Ay’ın ince bir hilal şekline haiz olduğu ve Ay’ın yüzeyinin birazını görebildiğimiz zamandır. İlk çeyrek, Ay’ın yarı dolu olduğu ve Ay’ın yüzeyinin yarısını görebildiğimiz zamandır. Kambur, Ay’ın yarıdan fazla dolu olduğu ve Ay’ın yüzeyinin yarısından fazlasını görebildiğimiz zamandır.
Dolunay, Ay’ın Dünya’nın Güneş’e nazaran zıt tarafında olduğu ve Ay’ın bütün yüzeyini görebildiğimiz zamandır. Azalan kambur, Ay’ın yarıdan azca dolu olduğu ve Ay’ın yüzeyinin yarısından azını görebildiğimiz zamandır. Üçüncü çeyrek, Ay’ın dörtte üçü dolu olduğunda ve Ay’ın yüzeyinin dörtte üçünü görebildiğimiz zamandır. Azalan hilal, Ay’ın ince bir hilal şekline haiz olduğu ve Ay’ın yüzeyinin birazını görebildiğimiz zamandır.
Ay’ın evreleri ortalama 29,5 günde tamamlanır ve Ay bu vakit içinde sekiz evreyi de tamamlar.
III. Ay’ın Parlaklığı
Ay’ın parlaklığı, Dünya’ya yansıttığı fer miktarıdır. Ay’ın parlaklığı durağan(durgun) değildir, sadece ayın evresi, güneş ışınlarının açısı ve Dünya atmosferindeki toz ve döküntü miktarı benzer biçimde bir takım faktöre bağlı olarak değişmiş olur.
Ayın parlaklığı 0 ile 12 içinde bir ölçekte ölçülür, 0 en karanlık, 12 ise en parlaktır. Dolunay 12 parlaklığa sahipken, yeni ay 0 parlaklığa haizdir.
Ay’ın parlaklığı güneş ışınlarının açısından da etkilenir. Ay güneşe dik açıda olduğunda, eğik açıda olduğu için daha çok ışığı Dünya’ya yansıtır.
En son, Ay’ın parlaklığı Dünya atmosferindeki toz ve döküntü miktarından da etkilenir. Atmosferde daha çok toz ve döküntü olduğunda, daha çok güneş ışığı saçılır, bu da Ay’a ulaşan ve Dünya’ya geri yansıyan fer miktarını azaltır.
Ay’ın parlaklığı, Dünya’da geceleri mevcut olan fer miktarını belirlemede mühim bir faktördür. Ay ne kadar parlaksa, o denli fazla fer mevcuttur ve geceleri görmek o denli kolaydır.
IV. Ay’ın Parlaklığını Etkileyen Faktörler
Ay’ın parlaklığı aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle bir takım faktörden etkilenir:
- Ayın evresi
- Ay’ın Dünya’dan uzaklığı
- Dünya’nın atmosferi
- Güneşin parlaklığı
Bu faktörlerin her biri aşağıda daha ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
V. Ay’ın Parlaklığı Iyi mi Hesaplanır
Ay’ın parlaklığı şu formülle hesaplanabilir:
L = 1.257E-11 * r2 * (1 – bir2)3/2 * bundan dolayı4F
Neresi:
- L, ayın metrekare başına watt cinsinden parlaklığıdır
- r, Ay’ın Dünya’dan uzaklığıdır (kilometre cinsinden)
- a, ayın açısal çapıdır (aşama cinsinden)
- f ayın faz açısıdır
Örnek olarak, dolunayda ayın parlaklığı ortalama 1.257E-11 * 384.400’dür2 * (1 – 0,52)3/2 * bundan dolayı4(0) = 1.415E-6 watt/metrekare.
VI. Ay’ın Parlaklığı ve Gelgitler
Ay’ın parlaklığı gelgitler üstünde mühim bir etkiye haizdir. Ay’ın Dünya okyanusları üstündeki çekim kuvveti, suyun Dünya’nın Ay’a en yakın ve en uzak taraflarında dışarı çıkmasına yol açar. Bu, her gün iki yüksek gelgit ve iki düşük gelgit oluşturur. Gelgitlerin gücü, Ay’ın evresine bağlıdır. En yüksek gelgitler, Ay’ın direkt Dünya’nın üstünde yahut tam altında olduğu dolunay ve yeni ay esnasında meydana gelir. En düşük gelgitler, Ay’ın Dünya’ya dik açıda olduğu birinci ve üçüncü çeyrek aylar esnasında meydana gelir.
VII. Ay’ın Parlaklığı ve İnsan Davranışı
Ay’ın parlaklığının insan davranışı üstünde muhtelif tesirleri olduğu gösterilmiştir. Bu etkilerden bazıları şunlardır:
- Ayın evreleri insan ruh hali ve davranışındaki değişimlerle ilişkilendirilmiştir. Örnek olarak, emek harcamalar insanların dolunay esnasında daha asabi ve saldırgan olma eğiliminde bulunduğunu göstermiştir.
- Ayın parlaklığının uyku düzenini etkilediği de gösterilmiştir. İnsanlar dolunayda daha azca, yeni ayda ise daha oldukca uyuma eğilimindedir.
- Ayın parlaklığı insan doğurganlığını da etkileyebilir. Emek harcamalar hanımefendilerin dolunayda hamile kalma olasılığının daha yüksek, yeni ayda ise hamile kalma olasılığının daha düşük bulunduğunu göstermiştir.
Ay’ın parlaklığı, insan davranışını muhtelif şekillerde etkileyebilen kuvvetli bir kuvvettir. Ay’ın parlaklığının insanoğlu üstündeki etkilerini tam olarak kestirmek için daha çok araştırmaya gerekseme duyulsa da, bunun mühim bir emek verme alanı olduğu açıktır.
Ay’ın Parlaklığı ve Hayvanların Davranışları
Ay’ın parlaklığının muhtelif hayvanların davranışlarını etkilediği gösterilmiştir, bunlardan bazıları şunlardır:
- Kuşlar: Meydana getirilen araştırmalar, Ay’ın parlaklığının kuşların göç, üreme ve şarkı söyleme zamanlamasını etkileyebileceğini gösteriyor.
- Balıklar: Ay’ın parlaklığı balıkların beslenme davranışlarını ve göç şekillerini etkileyebilir.
- Böcekler: Ay’ın parlaklığı, güveler ve cırcır böcekleri benzer biçimde böceklerin aktivite seviyelerini etkileyebilir.
- Sürüngenler: Ay’ın parlaklığı kaplumbağalar ve kertenkeleler benzer biçimde sürüngenlerin çiftleşme davranışlarını etkileyebilir.
- Memeliler: Ay’ın parlaklığı ayılar ve geyikler benzer biçimde memelilerin aktivite seviyelerini etkileyebilir.
Ay’ın parlaklığının hayvan davranışlarını iyi mi etkilediğine dair emin mekanizmalar hemen hemen tam olarak anlaşılamamış olsa da, ay ışığının hayvanların aktivitelerini ay döngüsüyle senkronize etmeleri için bir ipucu rolü görebileceği düşünülüyor.
Ayın parlaklığı, hayvanların vücutlarındaki hormon seviyelerini etkileyerek hayvan davranışlarını da etkileyebilir. Örnek olarak, emek harcamalar, ayın parlaklığının hayvanlarda uykuyla ilişkili bir hormon olan melatonin seviyelerini artırabileceğini göstermiştir.
Ayın parlaklığı, hayvanların davranışları üstünde mühim bir etkiye haiz olabilen kuvvetli bir kuvvettir. Ayın parlaklığının hayvan davranışlarını iyi mi etkilediğini anlayarak, etrafımızdaki naturel dünyayı daha iyi anlayabiliriz.
IX. Ay’ın Parlaklığı ve İnsan Davranışı
Ay’ın parlaklığının insan davranışı üstünde muhtelif tesirleri olduğu gösterilmiştir. Bu etkilerden bazıları şunlardır:
- Ayın evreleri insan ruh hali ve davranışındaki değişimlerle ilişkilendirilmiştir. Örnek olarak, emek harcamalar insanların dolunaylarda daha depresif, yeni aylarda ise daha agresif olma olasılıklarının daha yüksek bulunduğunu göstermiştir.
- Ayın parlaklığının uyku düzenini etkilediği de gösterilmiştir. İnsanlar dolunaylarda daha azca, yeni aylarda ise daha oldukca uyuma eğilimindedir.
- Ayın parlaklığı da doğurganlığı etkileyebilir. Emek harcamalar, hanımefendilerin dolunaylarda hamile kalma olasılığının daha yüksek, yeni aylarda ise hamile kalma olasılığının daha düşük bulunduğunu göstermiştir.
- Ayın parlaklığı insan performansını da etkileyebilir. Emek harcamalar, insanların dolunayda hata yapma ve kaza transfer olasılığının daha yüksek bulunduğunu göstermiştir.
Bu etkilerin devamlı tutarlı olmadığını belirtmek önemlidir. Birtakım emek harcamalar ayın parlaklığı ile insan davranışı içinde bir ilişki bulamamıştır. Sadece, kanıtların ağırlığı ayın parlaklığının insan davranışı üstünde bir miktar tesiri bulunduğunu göstermektedir.
S: Ay’ın ışıması nelerdir?
A: Ay’ın parlaklığı, Ay’ın yüzeyinden yansıyan Güneş ışınlarının oluşturduğu parıltıdır.
S: Ay’ın evreleri nedir?
A: Ay’ın evreleri, Ay’ın Dünya çevresinde dönerken almış olduğu değişik şekillerdir.
S: Ay’ın parlaklığı gelgitleri iyi mi etkisinde bırakır?
A: Ay’ın yer çekimi Dünya’nın okyanuslarını çeker ve okyanusların Ay’a en yakın ve en uzak taraflarında şişmesine yol açar.
0 Yorum